DENKLEMİ BOZMAYACAKSIN

Enflasyonun nedeni sadece parasal değildir. Maliyetler de enflasyon yaratır.

Parasal enflasyonu, talebi kısarak düşürmek mümkün. Ancak maliyetlerden gelen enflasyonda para politikası iş görmez. Aksine,maliyetlerdeki  artış daha çok para talebi ile piyasayı dengeye getirir.

Formül işudur;

PT=MV

P= Fiyatlar, T= Mal ve Hizmetler, 

M= Para miktarı  V=Paranın dönüşüm hızı

Formüldeki değişkenlere bakınız. Para politikası ile sadece para miktarını kontrol edebiliyoruz. Paranın dönüşüm hızı, faiz yükseldikçe artıyor. Para miktarı arttıkça, formülün sol tarafındaki P yani fiyatlar artıyor. Zira, mal ve hizmet miktarını yani  üretimi (T yi) artırmak zor. 

Maliyetlerdeki artış, doğrudan eşitliğin solundaki P yi artırır. Örneğin işçi ücretlerindeki artış gibi. Formülün sol tarafındkai artış, mecburen sağ taraftaki, para miktarının artırılmasına neden olacaktır. Aksi taktirde  piyasada durgunluk başlar. Durgunluk, T yi (üretimi) azaltacak seviyeye gelir ise ekonmik kriz önlenemez.

Maliyetlerdeki artışın enflasyona neden olması için kritik  bir seviye vardır. Emeğin verimliliği ile ölçülür. Emek verimi=Fiyat artışına eşit olduğu taktirde, enflasyon meydana gelmez. Ücretlerdeki artış, verimlilik artışını aştığı taktirde  maliyet enflasyonu meydana gelecektir.

Bu kurallara göre, asgari ücret artışının sonuçlarını hesaplayalım;

1. Ülkemizde emek verimliliği, 450 dolar civarında gerçekleşiyor. Emeğin verimi, sermayedeki artışa bağlıdır. Emek daha çok sermaye ile çaliştığı taktirde verimli olur. Örneğin, bir dozer ile 200 kişinin yapacağı iş becerilebilir. Burada dozer sermayeyi temsil eder. 

2. Hükümet asgari ücreti 17 bin lira olarak belirledi. Artı vergi ve sigorta primleri var. İşverene maliyeti, 23 bin lirayı buluyor. Dolar cinsinden değeri 800 liraya ulaşıyor. 

Aylık ortalama verim = 450 dolar, üretimdeki maliyet artışı  800 dolar. Aradaki fark, 350 dolar olarak maliyetlere yansıyacaktır. 

Formüalümüzde yerine koyduğumuz zaman, P yani fiyatlar artacaktır. Başka türlü iş veren mal ve hizmet üretemez.  Fiyatlar arttığı zaman, eşitlik daha yüksek bir seviyede denge bulması gerekiyor. Bu da mecburen M nin yani para miktarının artırılmasını gerekli hale getirecektir.

Maalesef, maliyetlerden gelen fiyat artışı, yüksek seyreden enflasyonu daha da yüksek seviyelere çıkarıyor. Çare bellidir. Formül bellidir. Formüle uymak gerekiyor. Ekonomi bilimine uymayanlar, yaşayarak öğreniyor.

İşimiz zor görünüyor.

Şinasi Kara