CARİ AÇIK VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Cari denge denildiği zaman,  yıllık olağan döviz gelir ve giderlerinin dengesi anlaşılır. 

- Yurt dışına mal satarsınız döviz geliri elde edersiniz. Mal satın alırsınız döviz ödersiniz. 
-Türkiyede çalışan yabancılara ücret ödersiniz, ülkeden döviz çıkar. Yabancı ülkede çalışan vatandaşlarınız ülkeye  para gönderir döviz geliri elde edersiniz.
- Sigorta ve nakliye hizmetlerinden döviz gelir ve giderleriniz vardır. 
-Turizm hareketlerinden döviz gelir ve giderleri vardır. 
-Yabancı  ülkelerde çalışan memurlarınıza maaş gönderirsiniz. 
-Her yıl, borçlara karşı faiz ödemeniz vardır.  
-Yabancılar ülkede elde ettikleri karları dışarı aktarır. Yerleşikler, yurt dışında elde ettikleri faiz ve kar gelirlerini ülkeye getirir.
 -Uluslararası topluma yardım eder, yardım alırsınız. 

Tüm bu hareketlerden doğan yıllık olağan döviz gelir ve giderleri, cari dengeyi oluşturur.

Cari denge kalemlerine baktığımız zaman, Türkiye'nin, dış ticaret dengesinden açık verdiği  anlaşılıyor. Türkiye yurt dışına sattığı mallardan daha çoğunu satın alıyor. Dış ticaret açığı, cari açığı tayin ediyor.

Dış ticaretimiz  içerisindeki kalemlere baktığımız zaman, sorunun nerede olduğu görülür.

1. Tarımsal ürün ihracat-ithalat dengemiz fazla veriyor.  Türkiye yurt dışına sattığı tarımsal ürünlerin parasal değeri, yurt dışından aldığı tarımsal ürünlere ödediğinden daha çok. Burada sorun yok.

2.  Teknolojik ürünler katılmadığı taktirde, sanayi ürünleri ithalat-ihracat dengemiz  fazla veriyor.  Burada sorun yok.

3. Teknolojik ürün ithalat-ihracat dengesi açık veriyor. Türkiye yüzde 3 oranında teknolojik ürün ihraç ediyor, yüzde 15 teknolojik ürün ithal ediyor. Burada sorun var.

4.  Petrol ve doğal gaza yüklü miktarda para ödeniyor. Türkiye enerji fakiri bir ülke. Enerjiye ödenenler hesaba katılmadığı taktirde, cari açık oluşmuyor. Enerjide sorun var.

5. Türk Milleti tasarrufunu altın olarak tutuyor. Altın ithal ediliyor. İthal edilen altın büyük oranda, yastık altına iniyor. Burada sorun var.

Bu durum karşısında, cari açığı düşürmek için ne yapabiliriz?

-Birincisi ve önemlisi, enerjiyi ekonomik kullanmamız gerekiyor. Enerjiye yönelik yatırımlara öncelik vermek şart.  Nükleer enerji ve güneş enerjisi, çözüm olabilir.

-İkincisi, teknolojik ürün ithalat ve ihracat dengesini kurmamız gerekiyor. Bunun için, yüksek teknolojiye yatırım şart. İHA ve SİHA üretimleri, örnek olarak karşımızda duruyor. 

-Üçüncüsü, altın ithalatını azaltmamız gerekiyor. Tasarrufları altın olarak tutmanın önüne geçmek şart. Bunun için, mevduata beklenen enflasyonun üzerinde getiri sağlamak gerekiyor.

-Dördüncüsü, güvendir. Güven kaybolduğu zaman, ülkede kazanılan dışarı gider. Dışarıda kazanılan ülkeye gelmez.  Güven sağlamak için, Hukuk Devleti İlkelerini eksiksiz uygulamak gerekiyor.

Dört koşulu yerine getiren Türkiye, çok kısa sürede, Orta Doğunun Almanyası olacaktır. Siyasilere görev düşüyor.

Şinasi Kara