BENİM HİKAYEM

Sene 1974. Tekel Bakanlığında Müfefettişim. Samsun Yaprak Tütün Fabrikasını  teftiş ediyorum.  Elime bir dosya geçti. Dosya Fransızca telgrafları içeriyor.  Merak edip okumaya başladım. Okudukça merakım artıyor, Türkiye'nin 1908 yılındaki sosyolojik yapısı karşıma çıkıyordu. 

O dönemlerde Tütün Tekelini Fransızlar  işletiyordu. Reji idaresinin merkezi, Unkapanı-İstanbulda bulunuyordu.  Samsundaki Tekel İdaresine  üç adet bekçi lazım olmuş.  Bekçiler, tütün kaçakçılarına karşı silahlı güç olarak kullanılıyor. Samsundaki müdür, Genel Müdürlüğe ''Bekçiyi nasıl alacağına dair'' telgraf çekiyor.

Genel Müdürlük ''Nişan atma imtihanı yap, kim on ikiden vurur ise onu işe al'' diye talimat veriyor. 

Samsundaki Müdür, bekçi alınacağına dair ilan veriyor. İlana 150 kişi müracaat ediyor.  Nişan atma imtihanı yaptırıyor. 150 kişinin tamamı 12 den vuruyor. Bunun üzerine, genel müdürlüğe ''Katılanların hepsi  on ikiden vurdu, imtihanı naslı yapayım'' diye  telgraf çekiyor.

Genel müdürlük ''Okuma-yazma bilenler arasından seç'' diye talimat veriyor.  Okuma - yazma imtihanı yapılıyor. 150 katılımcıdan 6 sı okuma yazma biliyor. 3 kişi lazım, tekrar telgraf ile durumu  genel müdürlüğe  bildiriyor.

Genel Müdürlük ''Kerrat cetvelinden imtihan yap'' diye talimat veriyor. Kerrat cetvelinden imtihan yapılıyor. Hiç biri kerrat cetvelinden başarılı olamıyor.

OSMANLI DÖNEMİNDE SAMSUN HALKININ, 1908 DEKİ SOSYOLOJİK YAPISI, AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE ÖZETLENEBİLİR.

1. Vatandaş işsiz. 3 kişilik kadroya 150 kişi müracaat ediyor. 

2. Vatandaş, attığını 12 den vuruyor. Asker olarak yetiştirilmiş ve  askerlikte başarılı.

3. Fransız şirketi, Türkün ürettiği ürünü, Türke karşı korumak üzere  Türkü silahlı bekçi yapıyor.

4. Vatandaş, okuma yazma bilmiyor. Ortalama okuma-yazma oranı yüzde 4 civarında bulunuyor.

5. Vatandaş, 5 kere beşin 25 ettiğini hesaplayamıyor.  Köylü, ticaret ile alakası yok. Rençber olarak hayatını sürdürüyor.

Şinasi Kara