BAŞKAN TRUMP VE DOLAR

Başkan TRUMP göreve başlayalı 12 gün oldu. Kısa zaman içerisinde önemli kararlar aldı. Aldığı kararların  yüzde doksanı DOLAR ile ilgili. Başkan TRUMP doları kurtarmaya çalışıyor.

Amerikan ekonomisi 28,7 trilyon dolar tutarında gayrisafi ulusal hasıla üretiyor. Gayri safi  milli hasıla ile para arasında ekonomik  ilişki vardır. Formüler ifadesi;  PT=MV  şeklinde özetlenir.

(Formülde P fiyatları, T mal ve hizmetleri, M para miktarını, V paranın dönüşüm hızını ifade ediyor)

PT’nin açılımı şöyle yazılabilir. 

P (a+b+c+…..) = Üretilen mal ve hizmetlerin parasal turarı = GSMH 

(P fiyatları, a,b,c mal ve hizmetleri temsil ediyor. GSMH, gayrisafi milli hasılanın kısa yazılışıdır) 

PT=MV ifadesinin  sağ tarafındaki M yi tayin eden en önemli etken ulusal hasılanın miktarı oluyor. Ulusal hasıla arttıkça, para miktarının da artması gerekiyor. Zira, V= Paranın dönüşüm  hızı  belli bir limiti aşmıyor. Faiz hadleri arttıkça, paranın dönüşüm hızı artıyor. Ancak, limiti aşamıyor.

2019 yılı itibariyle FED Dolaşımda 1,7 trilyon dolar sokmuş. Bu miktarın 2/3 lik kısmının ülke dışında  olduğu tahmin ediliyor.  Demek ki yurt dışında 1,1 trilyon dolar var.  Limite ulaşılmış  ve daha fazla  nakit olarak dolar piyasaya sürülemiyor. Mevcut dahi enflasyon yaratmaya yetiyor. 

Bir sorun daha var. Uluslararsı piyasada dolaşımda olan doların Amerikan  ekonomisine  geri dönmesidir. Ülkeye geri dönen nakit dolar, enflasyona neden oluyor. 

Çin, elindeki Amerikan hazine bonolarını sattı. Elde ettiği dolar ile  mal satın aldığı zaman, dolaylı ya da direkt yoldan dolar ABD’ye geri dönüyor. Ulusal  ekonomideki para miktarı artıyor. Sonuç enflasyon. Çare, para miktarını azaltmaktan geçiyor. Para miktarını azaltmak için öncelikle, ABD bütçesindeki açıkların giderilmesi lazım. 

Başkan Trump, bütçe giderlerini azaltıcı politikalar uyguluyor. 80  bin  memurun işine son verdi. Emekli hakkını kazanmış memurları, emekliye sevk ediyor. Dünya sağlık örgütüne para ödememek için, örgütten ayrıldı. Dünya bankasına para vermemek için, bankadan ayrıldı.  İsrail ve Mısırı istisna tutarak, diğer ülkelere yapılan yardımları durdurdu. Bütçe dengesini kurmaya çalışıyor.

Dışa açık ekonomilerde  paranın değerini  tayin  eden diğer bir kriter daha var. Cari açık. Cari açık  arttıkça,  ulusal para değer kaybeder. Dolar için, cari açık sınırı yüksek. Zira, dolar rezerv para ve Amerika kendi parası ile cari açığını ödeyebiliyor. Bu ödemenin belli bir sınırı var. Uluslararası toplum, dolar rezervlerini artırdığı oranda sınır yükseliyor.

Son yıllarda, uluslararası toplum dolar yerine altını rezerv olarak tutulmaya başlayınca, doların ABD ye geri dönüşü hızlandı. ABD cari açıklarını  dolar ile ödemede sorun yaşıyor. Çare belliydi. Cari açığı azaltmak. Trump, ithalata vergi koyarak cari açığı azaltma siyaseti uyguluyor.

Dolar Uluslararası  geçerli para olduğu için, ABD yurt dışındaki giderlerini dolar ile ödüyordu. Bu harcamaların önemlisi askeri nitelikteydi. Trump, yurt dışındaki askeri harcamaları azaltıyor. Almanyadan 20 bin askerini çekiyor. Başka ülkelerden de çekeceğini açıkladı. Nato ülkelerine, “Giderlere  katılın, katılmayanı korumam” diyor. Natoya eskisi gibi para ödemeyeceğini açıkça söylüyor. 

Yurt dışında yapılan askeri harcamalardan elde edeceği tasarruf doların değer kazanmasına katkıda bulunacaktır.

Sonuç;

Başkan Donald Trump, bütçe ve cari açıkları  azaltacak politikalar uyguluyor. Uyguladığı politikalar, Amerika içinde ve dışında büyük rahatsızlık yarattı. 

-Düzeni  bozulan içeridekilerin sesi, yüksek çıkıyor. 

-Amerikaya mal satan ÇİN-MEKSİKA-KANADA çare arıyor. Zira, yüksek oranlı gimrük vergileri,  ithalatı  azaltıyor. Daha az ithalat yapan Amerika, ihracatçı ülke  ekonomilerinde  durgunluk yaratıyor. Ancak, Amerikan cari açığını azaltıyor. 

Azalan  bütçe açığı doların enflasyonist etkisini azaltacak. Azalan  cari açık, dolara değer kazandıracak. Başkan TRUMP taviz vermediği taktirde, amacına ulaşacağına kesin gözü ile bakılıyor. 

Şinasi Kara