Çocuklarda helal ve haram duygusu

Dinimiz, kazancın alınteriyle olmasını ister. Ayrıca kişinin yediğinin helalinden olması çok önemlidir. Prof. Dr. Hüseyin Peker, "Para gelsin de nereden gelirse gelsin" düşüncesindeki anne-babaların çocuklarına helal kavramını öğretemeyeceğini söylüyor: "Çocuklarınıza helali haramı öğretmek istiyorsanız bunu yaşantınızla göstermelisiniz." Kur'an-ı Kerim insanları helal ve temiz olan şeylerden yemeğe çağırmakta ve hak etmediği halde bir şeye sahip olanların, eksik ölçüp tartarak veya meşru olmayan şekillerde kazananların 'vay haline!' diyerek onları uyarmaktadır.

Mümin bir kişi de Kur'an'ın bu çağrısına uyarak helal haram gözetmeden para kazanmayı, bir şeylere sahip olmayı düşünemez. "Para gelsin de nereden gelirse gelsin, yeter ki malım mülküm, servetim olsun." diyemez. Ve bu konudaki hassasiyetiyle de çocuklarına örnek olması gerekir.
Ancak ebeveynin bazı yanlış tutumları çocukta helal-haram gözetmeden bir şeylere sahip olma arzusu doğuruyor. Şans oyunları oynamak, çocuklara şans oyunları aldırtmak, bunları çocuğun yanında konuşmak, kazanamadığında üzülmek, kazananları imrenerek anlatmak, haksız elde edilen parayı rahatlıkla alıp kullanmak ebeveynlerin sıklıkla yaptığı hatalardandır.
On Dokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Peker' e göre "Artık zengin oldu, çok şanslıymış, bundan sonra hiç çalışmasına gerek yok, ah ben de bir zengin olabilsem." gibi konuşmalar çocukta helal-haram kavramını yok ediyor. Prof. Dr. Hüseyin Peker, "Bu tür konuşmalar sebebiyle ayrıca çocuk insanları ahlaki, iyi, güzel, fedakârca davranışları nedeniyle değil de sahip oldukları maddi imkânlara, makam ve mevkilere göre değerlendirir.
Anne baba, davranışlarına ve ağzından çıkan her söze çok dikkat etmelidir. Ebeveyn fark etmese de çocuk olumlu veya olumsuz etkilenebilir." dedi. Kumar, içki, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklara sahip anne-babaların çocuklarının da aynı davranışlarda bulunma ihtimalinin yüksek olduğunu ifade eden Peker, söylenilenleri anlamaya, yapılanları kısmen de olsa kavramaya başladığı andan itibaren çocuğun helal-haram davranışlarıyla ilgili olarak bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi gerektiğini dile getiriyor. Peker'e göre 1,5 yaşından itibaren çocuğa kendisinin olmayan şeyleri almaması, kardeşinin veya bir başkasının eşyasını izin almadan kullanmaması gerektiği bilgisi verilmeli. Çocuk ilk yaşlarda benmerkezci bir yapıya sahip olsa da verilen bilgiler, yanında bu doğrultuda yapılan konuşma ve davranışlar, onun inanç, anlayış ve davranışlarının bu yönde şekillenmesine katkı sağlayacaktır. Çocuklara, çalışarak kazanmanın önemini anlatın Çocuk: Anne/baba ben büyünce çok para kazanacağım.
Ebeveyn: Kızım/oğlum bak, çok para kazanılması değil, paranın hak ederek, helal yollarla kazanılması önemlidir.
Çocuk: Hak ederek kazanmak ne demektir?
Ebeveyn: Hangi işte çalışıyorsan çalış, iş saatlerinde orada bulunup yapman gereken işi en güzel şekilde yapıyorsan, gereksiz şeyler yerine işinle meşgul oluyorsan ve işini aksatmıyorsan, kazandığın parayı hak ediyorsun, helal kazanıyorsun demektir.
Çocuk: Bizim öğretmenimiz zil çalınca hemen sınıfa geliyor ve ders anlatmaya başlıyor. Öğrenmemiz için çok çaba sarf ediyor.
Ebeveyn: İşte öğretmeniniz aldığı parayı, maaşı hak ediyor, helal kazanıyor. Çocuk: Adama milli piyangodan milyon çıktı, ne güzel, çalışmasına gerek yok.
 Ebeveyn: Kızım/oğlum doğru olmayan yollarla kazanılan paradan hayır gelmez. İnsanın mutlaka bir işte çalışması, bir şey yapması gerekir, yoksa ruh sağlığı bozulur.
Ebeveyn öncelikle kendisi helal ve harama dikkat etmeli Ebeveyn öncelikle kendisi helal ve haram konusunda titizlik göstermeli, çocuklarına güzel örnek, doğru model olmalıdır. Hak etmediği şeylere sahip olmak için uğraşmamalı, eşi ve çocuğuna karşı dürüst olmalı, kimseyi aldatmaya çalışmamalıdır.
 Aldığınız ürünün helal olup olmadığını araştırın. Etiketlerini dikkatle okuyun. Gıda ürünlerini üreten ve satanlara konuyu sorarak emin olun. Evinize giren şeylerin, yediğiniz gıdaların helal olup olmamasından kişi kendisi sorumludur. Bu nedenle devamlı teyakkuzda olun. Bu hassasiyetinizi çocuklarınız da hissetsin. "Doğru olmayan, haram yollarla kazanılan paradan hayır gelmez, böyle insanları Allah sevmez, Allah'ın istediği şekilde helal kazanç peşinde koşan, haramdan sakınanları ise Allah sever." şeklindeki açıklamalar çocuğun yanında yapılmalı ve bu tür bilgi ve uygulamalarla çocuk eğitilmeye çalışılmalıdır. Konuyla ilgili öykü ve masallardan yararlanılabilir.
Öykü ve masallarda vurgulanan helal ve haram ilkesini çocukla birlikte değerlendirin.