RUSYA UKRAYNA SORUNU

Necdet Topçuoğlu

Rusya Federasyonu ve Ukrayna arasında sonu savaşa kadar varabilecek bir gerginlik yaşanmaktadır. Bu aşamada konu ile ilgili uzmanların halkımızı tüm yönleri ile aydınlatmaları beklenmektedir. Ancak her nedense gerekli açıklamaların yapılmadığı görülmektedir. Aslında her şey SSCB Devlet Başkanı Gorbaçov’un ‘’Glastnost ve Perestroyka’’ yani ‘’Açıklık ve Yeniden Yapılanma’’ politikasıyla başlamıştır. 1991 yılında SSCB dağılarak 15 ayrı Cumhuriyete bölünmüştür. Söz konusu cumhuriyetlerden 9 tanesi Sovyetler Birliğinin devamından yana tavır gösterirken, 6 tanesi bağımsızlık ilanından yana olmuşlardır. Bunun üzerine Rusya, Ukrayna ve Belarus Devlet Başkanları, Birliği feshederek Bağımsız Devletler Topluluğunu kurmuşlardır. Daha sonra bu üç devletten Belarus, Rusya’nın yanında yer alırken, Ukrayna Batıya yaklaşmayı tercih etmiştir.

Yapılan tartışmalardan, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, serbest kalan Cumhuriyetlerin NATO’ya girip girmeyecekleri konusunda yazılı bir anlaşmaya varılmadığı anlaşılmaktadır. Avrupa Kıtasındaki Sosyalist Devletler bağımsızlıklarını kazandıktan sonra NATO’ya girmişlerdir. Putin Devlet Başkanı olduktan sonra Özellikle Gürcistan ve Ukrayna’nın NATO’ya girmesine karşı çıkmıştır. Bu ülkelerin NATO’ya girmeleri durumunda, stratejik olarak Rusya’nın güvenliği ciddi anlamda tehdit altına girmektedir. Ukrayna da yönetime gelen Batı yanlısı yönetimin Avrupa Birliği ile yakınlaşması Rusya’yı rahatsız etmiştir. Daha sonra İktidara Rusya yanlısı bir yönetim gelmiş ve 2013 yılında Batı ile yapılan anlaşmaları askıya almıştır. Bu durum, Ukrayna Rusya arsındaki sorunun başlangıcı olmuştur.

Zaman içinde Ukrayna halkı, Rusya ve Batı yanlıları olarak ikiye bölünmüştür. Bağımsızlık Meydanında taraflarca yapılan gösterilerde sürekli olaylar çıkmaya başlamış, bu olaylar Kırım ve Dobans’a sıçramıştır. Kırımın referandum yolu ile Rusya’ya bağlanması için çok baskılar yapılmış, ancak sonuç alınamamıştır. Bunun üzerine Kırım 2014 yılında Rusya tarafından yasadışı olarak ilhak edilmiştir. Rusya bununla da kalmamış, Ukrayna’nın doğusunda bulunan Rusya yanlılarını destekleyerek kendi yönetimlerini kurmalarını sağlamıştır. Bölge halen Rusya yanlılarının işgali altında bulunmaktadır. Çatışmalar sonucunda bu güne kadar 13 Bin kişinin öldüğü bildirilmektedir. Ukrayna’nın Ekonomik olarak Avrupa ile bütünleşmesi, askeri olarak da NATO’ya dahil olması halinde, Rusya’nın Karadeniz’de çok az bir kıta sahanlığı kalmaktadır. Başkent Moskova füze menzili içine girdiğinden güvenlik tehdidi ile karşı karşıya gelmektedir.

Rusya için iki alternatif vardır. Birincisi Ukrayna yönetiminin bir darbe ile Rusya yanlılarının eline geçmesi, ikincisi ve en tehlikeli olanı Ukrayna’nın tamamen işgal edilmesidir. Üçüncü bir alternatif bulunmamaktadır. Rusya Ukrayna konusunu beka sorunu olarak görmektedir. Bu nedenle Ukrayna üzerinde çok ağır askeri baskı uygulamaktadır. Yakın geçmişte ABD ve paydaşları Rusya’nın baskısını azaltmak için dikkatleri Kazakistan’a çekmeye çalışmışsa da netice alamamışlardır. Rusya savaş olacakmış gibi davranmasına rağmen, sorunu kansız bir darbe ile çözmeye çalışmaktadır. Çatışma çıkması halinde Rusya ve ABD’nin taraf olduğu bir savaşın kontrol altında tutulması mümkün görülmemektedir. Tarafların bunun farkında olmamaları mümkün değildir. Büyük devletler sorunlarını genellikle pazarlık yolu ile çözmektedirler. Pazarlık yapılacak konuların tükenmiş olduğunu düşünmüyorum.

Bölgedeki gerginlik Türkiye’yi rahatsız etmektedir. Türkiye Kırım’daki soydaşlarının haklarını korumak istemektedir. Ukrayna’nın yanında olduğunu daha önce ifade etmiştir. Ancak Türkiye’nin uzun vadeli çıkarları, Rusya ile iyi komşuluk ilişkilerini sürdürmeyi gerektirmektedir. Dış politikada duygusallığa yer yoktur. Milli menfaatlerin korunması esastır. Türkiye iki emperyalist ülke arasında sürdürülen mücadelenin piyonu olmamalıdır. ABD sorun yaşadığı bölgelerde doğrudan savaş yerine, vekalet savaşlarını tercih etmektedir. Rusya’nın beka sorunu sayacak kadar kararlı olduğu bir durumda ABD baskıyı gevşetmek zorundadır. ABD ve Batı ‘’Sarı Öküzü’’ Kırım işgal edildiğinde vermişlerdir. Diplomasinin bittiği yerde silahlar konuşur. Sözün bittiği yere halen gelinmemiştir. Görüşmeler devam ettiğine göre, sorunun diplomatik yollardan çözülme şansı halen bulunmaktadır.