LOZAN GÖRÜŞMELERİ SEKİZ AY SÜRDÜ

Necdet Topçuoğlu

Kurtuluş Savaşı'nda sadece Yunanla savaştık, ancak Mudanya Ateşkesi'ni İngilizle, Fransızla ve İtalyanla yaptık.1922'de ordularımız İzmir'i alınca vakit kaybetmeden İstanbul'a yöneldi. Malum İstanbul İngilizlerin elinde bulunuyordu. Bütün ordu İzmit'e yığıldı ve harekat için gün sayıldı derken ateşkes önerdiler. Lozan görüşmeleri başladı. Ordumuz İzmit'te beklerken, Lozan süreci 8 ay sürd. Bunun 3 sebebi vardı.

1- Yüzyıllarca padişahlar ''kapitülasyon'' adı altında yabancılara öyle imtiyazlar vermişti ki gün geldi tepemize çıktılar. Bankalar, işletmeler, limanlar onlarındı. Ordumuz Voynuklar, Martolozlar, Cerahorlar ismiyle Hristiyan askerlerle doluydu. Ordumuzu gün geldi Almanlar yönetti. Paralarımızın üzerine Fransızca, Ermenice, Yunanca ibareler kondu. Devlet dairelerinde onların bayrakları dalgalanıyordu. Faturalardan istasyon isimlerine her şey onların dilindeydi. 

Bugün Suriyelilere tanınan vergi, askerlik gibi ayrıcalıklar o kadar artmıştı ki bir yabancı suç işlediğinde Osmanlı zabiti onu tutuklayamıyor, kendi konsolosu gelip ilgileniyordu. Kapitülasyonların Lozan'da kaldırılması için ısrar ettik. 8 ay buna direttiler ve sonunda kabul ettiler.

2- Bilindiği üzere Osmanlı ekonomisi çökünce Duyun-u Umumiye kurulmuş ve yabancılar Osmanlı maliyesine el koymuştu. Yabancıların bu egemenliği bitecek dedik. Yani Türkiye'nin ekonomisi bağımsızdır dedik! 8 ay direttiler ve sonunda kabul ettiler.

3- Gayrimüslim ile Müslümanın anlaşmazlığı bile çözülemiyordu çünkü Osmanlı mahkemelerini tanımıyorlardı. Lozan görüşmelerinde ''idari, adli, hukuki bağımsızlığımızı tanıyacaksınız.'' dedik. Yani Türkiye egemen olacaksa o halde bir yabancı suç işlediğinde Türk mahkemesinde yargılanacak! dedik. 8 ay Türk yargısını tanımak istemediler ama sonunda kabul ettirdik!

Yani Lozan'da Türkler, yüzyıllarca yabancılar tarafından tanınmayan Türk hukukunu ve egemenliğini yabancılara tanıttılar. Lozan imzalandığı gün, imtiyazlı olan bütün yabancılar, evlerinden, dükkânlarından, idari kurumlardan yabancı bayraklarını kaldırdılar. Yabancı gazeteler, ''Türk Zaferi'' diye başlıklar attılar. Hükümeti düşen İngiltere eski Başbakanı Lloyd George, Lozan Anlaşması'nın İngiltere için bir hezimet olduğunu açıkladı.

İşte Lozan budur. Unutmayın, Kurtuluş Savaşı'mız sonunda İngiliz hükümeti düştü, Yunanistan'da ihtilal oldu, Yunan bakanlar Altılar Davası'nda kurşuna dizildi, kral sürgün edildi, Mısır'daki milliyetçiler ayaklandı, Hindistan'daki direniş sertleşti, İngiltere ve Fransa ilişkileri kopma noktasına geldi ve Türkiye'nin yeni sınırlarını tüm dünya onayladı.

Lozan daha sonra imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile birlikte bir bütündür. Montrö Lozan'ın mütemmim cüzüdür. Her ikisi birlikte Türkiye'nin tapusu, Boğazların kilididir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin değeri Ukrayna-Rusya savaşı başladıktan sonra bir defa daha anlaşılmıştır. Öyle bazılarının saçma sapan iddia ettikleri gibi Lozan'ın gizli maddeleri yoktur. Sadece Lozan'ı içlerine sindiremeyen içerideki İngiliz işbirlikçilerinin gizli niyetleri vardır. Zaman zaman testiden dışarıya sızan budur. Nede olsa sirke testisinden bal sızmaz.