DOĞUM GÜNÜN KUTLU OLSUN AZİZ ATATÜRK

Necdet Topçuoğlu

Kayıtlarda Mustafa Kemal Atatürk’ün 1881 yılında Selânik'te Kocakasım Mahallesi, Islâhhâne Caddesi'ndeki üç katlı pembe evde doğduğu belirtilmektedir. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır. Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi, XIV-XV. yüzyıllarda Konya ve Aydın'dan Makedonya'ya gönderilmiş Kocacık Yörüklerindendir. Annesi Zübeyde Hanım ise Selânik yakınlarındaki Langaza Kasabasına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin kızıdır. Kitaplarda bu yüzeysel bilgilerin dışında başka bir açıklama bulunmamaktadır.
Atatürk’ün doğum günü konusunda bu güne kadar net bir bilgi verilmemiştir. Ancak annesi Zübeyde Hanım oğlu Mustafa’yı Selanik ağzında ‘’buzlu kırk’’ denilen kışın en soğuk günlerinde doğurduğunu ifade etmiştir. Anadolu halk takviminde bunun karşılığı, Arapça kırk kelimesinden türemiş Erbain ya da Zemheri’dir. Erbain bugünkü takvimle 22 Aralık’ta başlayıp, adı üstünde kırk gün sürmektedir. Buradan çıkarılabilecek sonuç, Atatürk'ün 1880 Aralık ayı sonuyla 1881 Ocak ayı bitimi arasında bir günde, büyük bir ihtimalle 1881 yılının Ocak ayında doğmuş olabileceğidir.
Atatürk’ün gerçek doğum tarihi gün ve ay olarak bilinmemesine rağmen, yıl olarak Rumi, 1296 tarihi olduğu kesindir. Mustafa Kemal’in 24 Kasım 1934 tarihinde, Atatürk soyadını almasından sonra düzenlenen nüfus cüzdanında doğum yılı olarak Miladi, 1881 tarihi yer almıştır. Rumi 1296 yılının sadece 20 Aralık ile 28 Şubat tarihleri arasındaki günleri, Miladi 1881 yılının 01 Ocak ile 12 Mart tarihleri arasına denk gelmektedir. Mustafa Kemal’in bu tarihler arasındaki her hangi bir günde doğmuş olması mümkündür. Peki, bu gün hangisi olabilir? Şüphesiz bu tarihin tespitinde, resmi belgelere göre tespit edilebilen yukarıdaki tarihler arasındaki günleri işaret edenleri ele almak zorunludur.
1922 yılında Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım bu konuda Enver Behnan Şapolyo’ya “O zamanki Hamidiye kâğıtlarına gün ve ay yazılmaz, yalnız yıl yazılırdı. Ben oğlum Mustafa’yı ‘Erbain Soğukları' devam ederken doğurdum. Bu doğum benim aklımda kaldığına göre 23 Aralık 1296 tarihine düşmektedir.'' Demiştir. “Erbain Soğukları” 22 Aralık’tan 31 Ocak’a kadar süren 40 günlük kışın en soğuk günlerinde esen şiddetli rüzgârlar için kullanılan tanımdır. Bu durumda Zübeyde Hanım’ın verdiği tarih olan Rumi 23 Kanunuevvel (Aralık) 1296 tarihi, hem anlatımındaki esaslara, hem de resmi kayıtlardaki tarihlere uymaktadır. Bu tarih Miladi 04 Ocak 1881 Salı günüdür. Buna göre, Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihini, 4 Ocak 1881 Salı günü olarak kabul etmek mümkündür.
Geçmişte İngiltere Büyükelçiliği kutlama için Atatürk’ün doğum gününü sorması üzerine, “bu bir 19 Mayıs günü niçin olmasın?” demesi ve bu tarihin bildirilmesi, tamamen “mecazi” bir anlam ifade etmektedir. Ulu önder Samsun’a çıktığı tarihin doğum günü olarak anılmasını arzu etmiştir. Eğer bu tarih gün ve ay olarak doğum günü kabul edilirse, Atatürk’ün doğum yılının değişmesi gerekmektedir. Çünkü, Miladi 19 Mayıs 1881 tarihi, Rumi 07 Mayıs 1297 tarihine karşılık gelmektedir. Bu da Atatürk’le ilgili elimizdeki en eski resmi belgelerden biri olan Harp Okulu Künye kaydındaki (Rumi, 1296) şeklinde yer alan doğum yılını değiştirmek anlamına gelmektedir.
Atatürk’ün 18 Ekim 1922 tarihli ilk nüfus kaydında, "Balada (yukarıda) isim ve şöhreti ve hal ve sınıfı muharrer olan Gazi Mustafa Kemal Hazretleri Devlet-i Aliyye'nin tabiiyetini haiz olup, ol suretle ceride-i nüfusta mukayyet olduğunu müşir işbu tezkere ita kılındı" ifadeleri yer alırken şu bilgiler verilmiştir.
İsim ve Şöhreti: Gazi Mustafa Kemal Hazretleri Pederi ismiyle Mahall-i İkameti: Tüccardan Ali Rıza, Validesi İsmiyle Mahall-i İkameti: Zübeyde Hanımefendi, Tarih ve Mahall-i Veladeti: Selanik sene 1296 Bin iki yüz doksanaltı. Dini: İslam. Sanat ve Sıfat ve Hizmet ve İntihap Salahiyeti: Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi ve Başkumandan Müteehhil ve Zevcesi Müteaddit Olup Olmadığı: Mücerret
Aziz Atatürk doğum gününü bilmesine rağmen açıklamayı uygun görmemiştir. Ben sağlığında Rahmetli Sabiha Gökçen’e Atamızın doğum gününü sizler biliyormuydunuz diye sordum. Cevaben, ‘’bizde sorduk, bize şunu söyledi.’’ ‘’Soran olursa 19 Mayıs’’ dersiniz. Doğum gününün bilinmesi halinde kutlamalarda riyakarlık boyutuna ulaşan kutlamaların yapılacağından endişe ediyordu demişti. Toplumsal yapımızı dikkate aldığımızda, ne kadar isabetli düşündüğünü söylemek mümkündür. Atamızın doğum günü hakkında ayrıntılı açıklama yaptıktan sonra, gönül rahatlığı ile doğum gününü yürekten kutluyorum. O bize Allah’ın bir lütfudur. Varlığımızı ona borçluyuz. Minnet, şükran ve rahmetle anıyorum.