Yalnız Allaha sığınan bir qul olmaq şüuru
Böyük amallar çilə və iztirablarla qidalanır, möhkəm çiyinlərdə böyüyür və yüksəlir. İslam tarixində elə bir iş və uğur yoxdur ki, çilə və iztirabı çəkilməsin, göz yaşları tökülməsin. Yalnız ürək çırpıntılarını Rəbbinin rizasına uyğunlaşdıraraq qul olmağa çalışan könül dostları bu yolun dərin sularla örtüldüyünü və əlçatmaz çətinliklərlə əhatə olunduğunu əvvəldən qəbul etmişdilər.
Dünyanın hər yerində öz amalı uğrunda mübarizə aparan, həqiqətləri dilə gətirməyə çalışanlar hər dövrdə zülmə məruz qalıb və kənarlaşdırılıblar. Bütün zülmlərə baxmayaraq, ruhlarını qoruyan bu məzlum insanlar əllərində olan hər şeyi alınaraq çilə və iztirablara məhkum ediliblər. Çünki onlar inandıqları məqsəd uğrunda daim təqiblərə, böhtanlara, işgəncələrə məruz qalsalar da, Rəbbə çatmaqda çilə və iztirabdan bir müstəvi kimi istifadə etmişlər və heç vaxt şikayət etməmişlər. İtirilmiş, əzilmiş və məhv olmuş kimi görünsələr də, həmişə qalib olublar və məğlub kəmərdə həmişə alqışlanıblar. Çünki onlar;
''Canan diləyən dağdağai-cana düşərmi?
Can istəyən əndişei-Canana[1] düşərmi”'
deyib yollarına davam etdilər. Şərəfləri, həyatları, ümidləri tapdalansa da, Rəblərinə sarsılmaz bir imanla dik durmağı bacarmış, hər şeyə rəğmən, öz amalları üçün ayağa qalxmışlar. Onlar əzab-əziyyəti daddıqca sevmiş və heç vaxt səadətin qollarına təslim olmamışlar. “İztirabı daddıqca, onu sevəcəksiniz. Halbuki siz, ruhun düşməni olan səadətə dərhal təslim olursunuz.”
Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) Məkkə və Məkkə əhlindən vəfa görmədiyindən ümidini Taifə bağlamış, ona baxacaq kimsənin olmadığı bir vaxtda yaxınlarından himayə edilməsini xahiş etmişdir. Gözlənilməz bir reaksiya ilə qarşılaşan Peyğəmbərimiz (s.ə.v) daşqalaq edilmiş, mübarək bədəni qan içində qalmışdır. Uca Allahın (c.c) Peyğəmbərini nəzarətsiz qoyduğunu düşünmək İslam və insani düşüncəyə zidd olardı. Cənnətə gedən yol, kim olmasından asılı olmayaraq yalnız çilə və iztirabdan keçir. Çünki bu yol peyğəmbərlərin və möminlərin yoludur. O, yaşadığı hər şeyə görə səbir edərək Rəbbinə sığınmış və Ona məhkum olmuşdur. Ona daş atanlara, daşqalaq edənlərə baş qoşmamış, onlara bəla oxumamışdır. Qəlbindəki ağrıları Rəbbinə açmış, istədiklərini yalnız ondan istəməklə ən gözəl bəndə olmağı nümunə göstərmişdir.
“Allahım, gücsüzlüyümü, çarəsizliyimi və insanların məni xor görmələrindən Sənə şikayət edirəm. Ya Ərhamərrahim! Sən xor və əzilən bəndələrinin Rəbbisən; mənim də Rəbbimsən. Məni kimə həvalə edirsən? Bədniyyət olanlara, bədxahlara, yad insanlaramı; yoxsa mənim işimə qarışan düşmənəmi? Əgər mənə qarşı qəzəbiniz yoxdursa, məndən razısansa, çəkdiyim bəlalara, sınaqlara əhəmiyyət vermirəm. Əgər başıma gələn bu müsibət və əzab Sənin qəzəbindən deyilsə, mən buna ürəkdən dözəcəyəm. Bununla belə, Sənin rəhmin daha fərahlı və daha genişdir. İlahi, sənin qəzəbinə qarışmaqdan, qəzəbinə düçar olmaqdan o zülmləri parıldadan, dünya və axirət işlərinin mənbəyi olan Nuruna sığınıram; Sən razı qalana qədər əfv edəcəyəm! İlahi, bütün güc və qüdrət yalnız Səndədir”.
Bəli, bu dua, bu yalvarış, bu çilə və iztirab Kainatın sahibinə yüksəliş yolunu açmışdı. Bu o deməkdir ki, təcridlərə sinə gərmək, taiflilərə səbr etmək, böhtan və yalana qarşı sipər kimi səbirdən istifadə etmək lazımdır. Çünki hər Uhudun arxasında bir cənnət olduğu kimi, hər Taifin arxasında bir yüksəliş, bir iltifat, bir müjdə, bir xeyir vardır.
İslam tarixində Allahın (c.c.) sadiq dostları, xüsusən də peyğəmbərlər ömürlərini taiflərlə keçirmiş, həmişə Əbu Ləhəb ruhu ilə insanlarla mübarizə aparmışlar. Həz. Adəmin (ə) cənnət kimi bir diyardan dünyaya göndərilməsi bu sınaq silsiləsinin ilk nümunəsini təqdim etdi. Amma bir dəfə də olsun bir peyğəmbər olduğunu gözə soxmadı, gileylənib “Niyə mən?” demədi. O, öz daxili dünyasına qayıdıb duyğu və düşüncələrin saflaşmasını dualarda, çilə və iztirablarda axtarırdı. “Rəbbimiz!” Biz özümüzə zülm etdik. Əgər rəhm edib günahımızı bağışlamasan, açıq-aşkar zərərə uğrayanlardan olarıq! '' (Əraf, 23) deyə, dua edərək paklanma yolunu bəndəlikdə axtarırdı. Səbir qəhrəmanı Əyyub (ə.s) da öz Taifini öz ruhunda yaşayır, acılar içində qıvrılır, mübarək dodaqlarından “ah, of” deyil; “oh”lar yüksəlirdi. Yaraları Allahı zikr etmək üçün bir vasitə olan dilinə bulaşdıqda, dili ilə Rəbbini zikr edə bilmədi; ''Ya Rəbbim! Mən ciddi zədə almışam. Sən rəhm edənlərin ən mərhəmətlisisən” (Ənbiya, 83) deyərək çarəni qul olmaqda və dərinləşməkdə tapdı.
Rəbbinin ''Xəlilim '' dediyi Həz. İbrahim (ə.s) tonqala atılmaqla sınağa çəkilir və səbir və sədaqət rəmzi olaraq tonqal onun bədənində odadavamlı köynəyə çevrilirdi. “Od içində olduğum yeddi gündə yaşadığım, ən gözəl günlərimdi” deyərək, qul olmağı, qul olmaqda zirvələrə çatmağı odlarda axtarırdı. Mələklərin: “Ey İbrahim! Allahdan kömək istəyəcəksənmi?” sualının cavabında; “Hal-hazırda Rəbbim məni görür və vəziyyətimi bilir.”-cavab verərək, çilə və iztirablarla od-alova meydan oxumağa üstünlük verirdi.Əgər biz çilə və iztirabları bəndəlikdə təmizlənmə və dərinləşmə, Rəbbə çatmaqda sipər və qoruyucu yol kimi görmürük, hər şeyi yandırıb-yaxan ürək yandıran od kimi görürüksə, o zaman demək bizim olmayan bir bədən, bizim olan bir ruhun əvəz etmişdir, bədənimiz bizim düşmənimizə çevrilmişdir.
Var olmaq üçün yanmalıyıq
Bəli, haqqa və həqiqətə aparan böyük amallar və ülvü məqsədlər çilə və iztirab kölgəsi altında yetişmədən, onunla qidalanmadan heç vaxt ucala bilməz. Bu bayrağı bütün bəşəriyyətə daşımağa can atanlar əzab çəkmədən, yorulmadan, iztirabın tapdaqları altında əzilmədən heç vaxt buna nail ola bilməzlər. Uca Allah (cc) bəndəsini əvvəlcə imtahana çəkir, səbrini, sədaqətini və vəfasını sınayır, sonra boynuna “qul” şərəf medalını taxaraq onu mükafatlandırır.
“Biz bəşəriyyət olaraq hələ də günahlarımızı qan və qəddarlıqla yumağa çalışırıq. Göz yaşlarımızı yumağı, ağlamağı, ürəyimizi təmizləməyi çoxdan unutmuşuq. Ürək parçalayan gülüşlərin səmaya qalxdığı, ümidlərə pərdələri bağlayan zənglərin çalındığı şənlikdə qələbə axtarırsan? İzdihamdan alqış yığaraq qılınc cingiltisinə dəm tutaraq bir insanı matəmlərə bağlayan tariximiz qələbələrdən bu günümüzə qədər bir sevindirici səs qoydumu ki! Torpaq ona atılan bir toxumdan bir bağlama sünbül çıxarır. Bunlar insanlığın ürəyinə hansı toxum əkiblər görəsən? Su fidana həyat verir. Xain bir çənə o fidanı sömürür. Sizcə hansı qalib gəlir? Kəsici diş və qoparan caynaq olmaq əsl qələbəyə aparmır. Əsl qələbəyə torpağa süzülən varlığın dərinliyinə nüfuz edərək suya çevrilməyi bacaranlar nail olacaqlar.
“Biz ölməyən və öldürməyən, zərrə qədər nifrət doğurmayan həqiqi və əbədi qələbələr arzulayırıq. Qoy cırtdanlar zəfər tağında gəzsinlər və kar ürəklər əsir sürülərini alqışlara qərq etsinlər. Döyüş meydanlarında qılınclar cingildəsin və insanlar murder dəriləri altında gizlənən xəstə ehtiraslarını belə soyutsunlar. Sən eşq taxtında oturub dar hücrədə belə olsa, qalib gələnlərə həsəd apar.”
Bəli, bu dua, bu yalvarış, bu çilə və iztirab Kainatın sahibinə yüksəliş yolunu açmışdı. Bu o deməkdir ki, təcridlərə sinə gərmək, taiflilərə səbr etmək, böhtan və yalana qarşı sipər kimi səbirdən istifadə etmək lazımdır. Çünki hər Uhudun arxasında bir cənnət olduğu kimi, hər Taifin arxasında bir yüksəliş, bir iltifat, bir müjdə, bir xeyir vardır.
İslam tarixində Allahın (c.c.) sadiq dostları, xüsusən də peyğəmbərlər ömürlərini taiflərlə keçirmiş, həmişə Əbu Ləhəb ruhu ilə insanlarla mübarizə aparmışlar. Həz. Adəmin (ə) cənnət kimi bir diyardan dünyaya göndərilməsi bu sınaq silsiləsinin ilk nümunəsini təqdim etdi. Amma bir dəfə də olsun bir peyğəmbər olduğunu gözə soxmadı, gileylənib “Niyə mən?” demədi. O, öz daxili dünyasına qayıdıb duyğu və düşüncələrin saflaşmasını dualarda, çilə və iztirablarda axtarırdı. “Rəbbimiz!” Biz özümüzə zülm etdik. Əgər rəhm edib günahımızı bağışlamasan, açıq-aşkar zərərə uğrayanlardan olarıq! '' (Əraf, 23) deyə, dua edərək paklanma yolunu bəndəlikdə axtarırdı. Səbir qəhrəmanı Əyyub (ə.s) da öz Taifini öz ruhunda yaşayır, acılar içində qıvrılır, mübarək dodaqlarından “ah, of” deyil; “oh”lar yüksəlirdi. Yaraları Allahı zikr etmək üçün bir vasitə olan dilinə bulaşdıqda, dili ilə Rəbbini zikr edə bilmədi; ''Ya Rəbbim! Mən ciddi zədə almışam. Sən rəhm edənlərin ən mərhəmətlisisən” (Ənbiya, 83) deyərək çarəni qul olmaqda və dərinləşməkdə tapdı.
Rəbbinin ''Xəlilim '' dediyi Həz. İbrahim (ə.s) tonqala atılmaqla sınağa çəkilir və səbir və sədaqət rəmzi olaraq tonqal onun bədənində odadavamlı köynəyə çevrilirdi. “Od içində olduğum yeddi gündə yaşadığım, ən gözəl günlərimdi” deyərək, qul olmağı, qul olmaqda zirvələrə çatmağı odlarda axtarırdı. Mələklərin: “Ey İbrahim! Allahdan kömək istəyəcəksənmi?” sualının cavabında; “Hal-hazırda Rəbbim məni görür və vəziyyətimi bilir.”-cavab verərək, çilə və iztirablarla od-alova meydan oxumağa üstünlük verirdi.Əgər biz çilə və iztirabları bəndəlikdə təmizlənmə və dərinləşmə, Rəbbə çatmaqda sipər və qoruyucu yol kimi görmürük, hər şeyi yandırıb-yaxan ürək yandıran od kimi görürüksə, o zaman demək bizim olmayan bir bədən, bizim olan bir ruhun əvəz etmişdir, bədənimiz bizim düşmənimizə çevrilmişdir.
Var olmaq üçün yanmalıyıq
Bəli, haqqa və həqiqətə aparan böyük amallar və ülvü məqsədlər çilə və iztirab kölgəsi altında yetişmədən, onunla qidalanmadan heç vaxt ucala bilməz. Bu bayrağı bütün bəşəriyyətə daşımağa can atanlar əzab çəkmədən, yorulmadan, iztirabın tapdaqları altında əzilmədən heç vaxt buna nail ola bilməzlər. Uca Allah (cc) bəndəsini əvvəlcə imtahana çəkir, səbrini, sədaqətini və vəfasını sınayır, sonra boynuna “qul” şərəf medalını taxaraq onu mükafatlandırır.
“Biz bəşəriyyət olaraq hələ də günahlarımızı qan və qəddarlıqla yumağa çalışırıq. Göz yaşlarımızı yumağı, ağlamağı, ürəyimizi təmizləməyi çoxdan unutmuşuq. Ürək parçalayan gülüşlərin səmaya qalxdığı, ümidlərə pərdələri bağlayan zənglərin çalındığı şənlikdə qələbə axtarırsan? İzdihamdan alqış yığaraq qılınc cingiltisinə dəm tutaraq bir insanı matəmlərə bağlayan tariximiz qələbələrdən bu günümüzə qədər bir sevindirici səs qoydumu ki! Torpaq ona atılan bir toxumdan bir bağlama sünbül çıxarır. Bunlar insanlığın ürəyinə hansı toxum əkiblər görəsən? Su fidana həyat verir. Xain bir çənə o fidanı sömürür. Sizcə hansı qalib gəlir? Kəsici diş və qoparan caynaq olmaq əsl qələbəyə aparmır. Əsl qələbəyə torpağa süzülən varlığın dərinliyinə nüfuz edərək suya çevrilməyi bacaranlar nail olacaqlar.
“Biz ölməyən və öldürməyən, zərrə qədər nifrət doğurmayan həqiqi və əbədi qələbələr arzulayırıq. Qoy cırtdanlar zəfər tağında gəzsinlər və kar ürəklər əsir sürülərini alqışlara qərq etsinlər. Döyüş meydanlarında qılınclar cingildəsin və insanlar murder dəriləri altında gizlənən xəstə ehtiraslarını belə soyutsunlar. Sən eşq taxtında oturub dar hücrədə belə olsa, qalib gələnlərə həsəd apar.”