KADININ MİRASTAKİ DURUMU NEDİR.
Bir baba kızına,erkek kardeşler babadan kalan miraslara kız kardeşlerine pay vermeyerek onlara ayrım yapmaları kanunen ve dinen yeri nedir?
Kadının mirastaki durumu nedir?
Türk hukukunda cinsiyet ayrımı yoktur; kadın veya erkek olmasına bakmaksızın eşlerin ve kardeşlerin miras payları eşittir. Ayrıca alt soy var ise, üst soya hak düşmemektedir; yani, çocuğu olan bir kişinin kendi anne ve babasının miras hakkı yoktur.
İslâmda; ;İslamın koyduğu malî hükümlerde genel olarak külfet-nimet dengesini gözetmiştir. Miras hukuku da buna dâhildir. Evlilik esnasında erkeğe, evleneceği kadına mehir vermesi emredilmiş, evlilikten önce kadının nafakası baba ve kardeşlerine, evlilik süresince de kocasına yüklenmiştir. Bu ve benzeri yönlerden bakılınca kadınların miras konusunda haksızlığa uğratılmadıkları anlaşılır.
Bu ve buna benzer çok sorulan
sorulardan bir tanesi şu şekildedir:
Evli kıza miras düşer mi?
Eğer kocanın çocuğu varsa, kadın mirasın dörtte birini (%25) alır. Eğer çocuk yoksa, miras kadına ve kocanın hayatta kalan ana ve babasına kalır.
Kadının mirastan alacağı pay, vefat eden kimseye olan akrabalık derecesine göre değişir:
a) Vefat eden kimsenin kızı olarak kadın: Erkek kardeşleri ile beraber bulunduğunda kardeşinin aldığı payın yarısını, erkek kardeşi yoksa ve kız tek ise mirasın yarısını alır. Kızlar birden fazla olduklarında ise mirasın üçte ikisini alırlar (en-Nisâ, 4/11). Üçte ikisini aralarında eşit olarak paylaşırlar.
b) Vefat edenin oğlundan torunu olarak kadın: Vefat edenin çocukları yoksa tek olması hâlinde oğlundan olan kız torun mirasın yarısını alır. Birden fazla olmaları hâlinde ise mirasın üçte ikisini alırlar. Erkek kardeşleri ile beraber bulunduğunda mirası ikili birli paylaşırlar. Vefat edenin bir öz kızı ile bulunduğunda mirasın altıda birini alan kız torun, vefat edenin oğlu ile bulunduğunda ise mirastan pay alamaz.
c) Vefat edenin anne-baba bir kız kardeşi olarak kadın: İlk üç hâli vefat edenin kızı gibidir. Vefat edenin kızı veya kızlarıyla beraber olunca kız/kızlar hissesini aldıktan sonra kız kardeş kalanı alır (Buhârî, Ferâiz, 12 [6741-6742]). Vefat edenin babası veya oğlu ile bir arada olunca bunlar mirastan bir şey alamazlar (en-Nisâ, 4/176).
d) Vefat edenin baba bir kız kardeşi olarak kadın: Baba bir kız kardeşler anne baba bir kız kardeşler bulunmadığında mirasta onların aldıklarını alırlar.
e) Vefat edenin anne bir kız kardeşi olarak kadın: Bu durumda anne bir kız kardeş bir tane olunca altıda bir, erkek veya kız birden fazla olunca üçte birde ortak olur (en-Nisâ, 4/12); vefat edenin, çocukları, babası ve dedesi ile bulununca mirastan pay alamazlar.
f) Vefat edenin annesi olarak kadın: Vefat eden kimsenin çocukları veya birden fazla kardeşi varsa altıda bir, vefat edenin çocukları veya birden fazla kardeşi yoksa üçte bir; eşlerden birisi ve vefat edenin babası ile bulunduğunda eşin hissesi verildikten sonra kalanın üçte birini alır (en-Nisâ, 4/11). Eğer ölenin eşi ve dedesi ile birlikte bulunursa mirasın tamamının üçte birini alır.
g) Vefat edenin ninesi olarak kadın: Vefat edenin annesi bulunmadığı zaman altıda bir alır. (Dârekutnî, es-Sünen, 5/160-161 [4134-4135]; Abdürrezzâk, el-Musannef, 10/273 [19079]). Ölenin babası olduğunda babaanne, annesinin bulunması hâlinde hiçbir nine mirastan pay alamaz.
h) Eş olarak kadın: Vefat eden kimsenin çocukları varsa sekizde bir, çocukları yoksa dörtte bir pay alır (en-Nisâ, 4/12; Cürcânî, Şerhu’s-sirâciyye, 34).
Dinen baba malını isterse istediği evladına verebilir mi?
İslâm hukukçularının çoğuna göre, ebeveynler ebeveynler elindeki malların hepsinin istediği gibi tasarruf hakkına sahiptirler.
İsterse elindeki mallarını hepsini hayattayken satma yetkisine sahiptir, isterse çoluk çocuğuna gelecek için yatırım yapar, isterse bu malını istediği evladına bağışta bulunabilir.
Bir baba biraz takdim ederken, erkek evlada veripte, kız evladı vermemesi, ayrım yapması büyük bir vebal, hakkaniyetsizlik aynı zamanda zulümdür. O kişi vebal altında kalır.
Araştırmacı ve ilahiyatçı yazar Hüseyin Deniz