Eleştiri Toplumu Geliştirir

Kültürümüzde var olan ancak pratik hayatımızda olumlu olarak gereği gibi yararlanmadığımız tenkit; terim olarak eleştiri ile aynı anlama gelmektedir.
Eleştiri (tenkit); “bir şeyin değerini vermek, bir şeye kıymet biçmek, o şeyi kıymetlendirmek” demektir. Bu nedenle eleştirel düşünce önemlidir ve kıymetlidir. Düşünce ve ifade özgürlüğünün, temel insan haklarının en başında gelmesi boşuna değildir.
Farklı fikirlerin ve özgürlüklerin önemini ve değerini bilmeyen toplumlarda eleştirel düşüncenin gelişmesi de beklenemez. Ana kaynağı coğrafyamız olmasına rağmen asırlardır yoksunluğunu yaşadığımız felsefe, sanat, bilim ancak eleştiri ve eleştirmenlerle gelişir.
Eleştirinin çağımızda özellikle siyasal alanda kısıtlanması büyük bir utanç ve ilkelliktir. Muhalefeti susturmak amacıyla çıkarılan Dezenformasyon Yasası da bu kapsamda değerlendirilebilir.
Dezenformasyon Yasası sadece muhalifleri değil herkesi kapsıyor. Bugünün iktidarına hizmet etmesi planlansa da iktidarın değişmesi durumunda mevcut iktidarın aleyhine de işleyecek bir yasadır.
Bizim için bundan daha önemlisi, bu yasanın eleştirel düşünceyi ve fikir üretenleri baskı altına almasıdır. Zira fikir üreten ve iktidarı eleştiren herkes, paylaşımı ilgili maddeye aykırı kabul edilmesi durumunda suçlu sayılabilecek ve cezalandırılabilecektir.
İktidarın aleyhine değerlendirilecek bir Tweet dahi yargılama nedeni olacaktır. On binlerce tweet ’in atıldığını düşündüğümüzde, on binlerce dava söz konusu olacaktır. Kişilik haklarıyla ilgili ihlallerde internet sitelerine açılacak davaları hesaba kattığımızda sorunun vahameti daha da büyüyecektir.
İktidarın verileriyle uyuşmayan bilgileri yazanların, görüntülü ve sosyal medyada haberi paylaşanların tamamı risk altında olacak. 
Bir bilginin veya haberin doğruluğu ancak iktidarın onayıyla belirlenecekse istibdat kaçınılmaz bir sonuç olacaktır. İstibdat dışında sansür uygulamalarının imkânı yoktur.
Gazeteleri, internet sitelerini, gazetecileri, sosyal medya kullanıcılarını, akademisyenleri devamlı tehdit ve risk altında tutmak “istibdat” dışında hangi kavramla izah edebiliriz?
İngiliz filozof, politik ekonomist John Stuart Mill “Eğer bütün insanlık, bir kişi hariç, bir düşünceyi savunsaydı ve sadece bir kişi bunun aksini düşünseydi; bütün insanlığın o bir kişiyi susturması, o bir kişinin, eğer güç elinde olsa, bütün insanlığı susturması kadar haklı çıkarılamaz olurdu” der.
Eleştirinin öncelikli amacı yol göstermektir. Her eleştiri, doğru ve iyi niyetli olarak değerlendirilemez. Ancak hakaret, küfür, iftira içermeyen her eleştiri değerlidir. Çünkü yanlış görünen eleştiriden bazen doğru şeyler çıkabilir.
Eleştiri, herkese yarar sağlar, özellikle de siyasetçilere ve iktidarlara. Ayrıca iktidar eleştirisi de aydınlar için bir erdemdir. Eleştirileriyle iktidarları uyararak yanlış uygulamaların önüne geçerler.
Hz. Ömer, "Eğer bize (düşüncesini) söylemezse onlarda hayır yoktur. Eğer onların doğru sözlerini kabul etmezsek bizde hayır yoktur."
Eleştiri kültürüne açık olmayan toplumlar, gelecek tasavvuru ve hayal gücünden de yoksun olurlar. İngiliz devlet adamı, hukukçu, filozof Thomas More "Hayal gücünü kaybeden toplum yarınsızdır" der.
Bizi yarınlara taşıyacak olan özgürlüktür ve özgürlüğün olmazsa olmaz öncelikli ilkelerinden biri de eleştiri yani yorum özgürlüğüdür.
Dezenformasyon yasasıyla engellenmek istenen de iktidara yönelik eleştiri ve yorumlardır. Cezalandırılmak istenen de yol gösterici farklı fikirlerdir.
Fikir özgürlüğü yasalarla sınırlandırılamaz. Sınırlarını belirleyecek olan bireysel ve toplumsal ahlaktır. Eleştiride de esas olan ahlaktır. Ahlakın gereği olarak düşmanlaştırmadan, ötekileştirmeden bireyi, yönetimi, siyaseti eleştirmek yarar sağlar. 
“Devletin nihai amacının, güvenliği sağlamak suretiyle kişileri korkudan azade kılmak ve özgürlüğü korumak olduğunu” belirten ünlü düşünür, filozof Baruch Spinoza’dan yaklaşık 350 yıl sonra korku duvarlarının örülmesi ve özgürlüklerin kısıtlanması bizim açımızdan bir trajedidir.
-
Sessizce düşünsek duyacaklar bir gün
Olmazları olmuş sayacaklar bir gün
Onlar bu vehimle ellerinden gelse
Rüyalara sansür koyacaklar bir gün
Arif Nihat Asya
--
Abdulbaki Erdoğmuş
--