Anayasa Mahkemesi (AYM) dershanelerin kaldırılmasını düzenleyen kanun hükmünü iptal etti. Dershanelerin bundan sonra da eğitime devam etmesini sağlayan kararı AYM üyeleri 12'ye 5 oy çokluğuyla aldı. Böylece ‘kapatılacak' denen dershaneler bundan sonra da eğitim vermeye devam edecek. AYM verdiği kararla dershanelerin kapatılmasının Anayasa'ya aykırı olduğunu tescil etmiş oldu. Yüksek Mahkeme, Anayasa'nın 13, 42 ve 48. maddelerinde yer alan eğitim ve öğretim hakkı ile çalışma hürriyetinin ihlal edildiğini vurguladı.

AKP hükümeti 6528 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la tüm dershaneleri kapatmıştı. 14 Mart 2014 tarihinde yürürlüğe giren kanunla dershanelerin 1 Eylül 2015'te kapatılması öngörülmüştü. Cumhuriyet Halk Partisi, Anayasa'nın birçok maddesine aykırı olan Kanun'un iptali için AYM'ye iptal başvurusunda bulunmuştu. Kanunun iptali için AYM'ye taşınmasından sonra Mayıs 2014'te başvuru kılavuz ve genelgesi yayımlandı. Bakanlık temmuz ayında dönüşüm başvurularını almaya başladı. İlk grupta dönüşüme başvuran dershane sayısı toplam dershanelerin yüzde 10'unu bulmadı. Okula dönüşen ise sadece 54 kurum oldu. Dershanelerin dönüştürülmesi sürecinde Milli Eğitim Bakanlığı, istemediği kurumları elemek için özel şartlar oluşturmaya başladı.

Rapor tartışma konusu oldu

Geçtiğimiz hafta konuyu gündemine alan Yüksek Mahkeme, tarihte ilk defa AYM Kanunu'nun 43. maddesine dayanarak önündeki bir konu için tarafların görüşünü aldı. Dershanelerle ilgili olarak Milli Eğitim Bakanlığı, dershane sahiplerinin oluşturduğu GÜVENDER ve ÖZDEBİR ile dershane öğretmenlerinin kurduğu Pak-Eğitim-İş Sendikası temsilcileri AYM'de sunum yaptı. AYM'de yapılan sunumda, MEB Bakanı Nabi Avcı'nın sorulan sorulara tatmin edici cevaplar veremediği öğrenildi. Avcı'nın özellikle liseden mezun öğrencilerin nerede eğitim göreceğine ilişkin soruları cevaplamakta zorlandığı belirtildi. Sunumun ardından, AYM raportörünün dershanelerin kapatılabileceği yönünde hazırladığı rapor, tartışma konusu oldu. Raportörün, dershanelerin de kumarhaneler gibi kapatılabileceği yönünde belirttiği görüşün kararla birlikte Anayasa'ya uygun olmadığı da tescillenmiş oldu.

ZÜHTÜ ARSLAN DA ‘İPTAL' DEDİ

Geçtiğimiz perşembe yapılması beklenen nihai toplantı ise üyelerden Engin Yıldırım'ın vefatı nedeniyle ertelendi. Dün sabah saatlerinde başlayan toplantı akşam geç saatlere kadar sürdü. Toplantıda, AYM üyeleri 12'ye 5 oy çokluğuyla 17 aydır yürürlükte olan yasanın iptaline karar verdi. Yüksek Mahkeme Başkanı Zühtü Arslan da iptal yönünde oy kullandı. Mahkeme, değişikliğin Anayasa'nın 13, 42 ve 48. maddelerine aykırı olduğunu vurguladı. Anayasa'nın 13. maddesinde hak ihlallerinin hangi durumlarda sınırlanacağının belirtildiğini kaydeden AYM, söz konusu yasanın bu sınırlara uymadığını belirtti. Yasayla, Anayasa'nın 42. maddesinde düzenlenen eğitim ve öğretim hakkı ile 48. maddede düzenlenen çalışma hürriyetinin ihlal edildiğini ifade etti. Yapılan müdahalede toplum yararı ile doğacak zarar arasında dengenin oluşmadığı ifade edildi. Serbest teşebbüs hürriyeti ve eğitim-öğretim hakkının yasayla engellenemeyeceği kaydedildi. İptal kararı, gerekçe ve muhalefet şerhlerinin yazılmasının ardından Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Kararın ardından, dönüşümü tamamlamayan dershaneler faaliyetine devam edebilecek. Dönüşümü tamamlanan dershaneler ise yeni başvuru yaparak tekrar dersane statüsüne dönebilecek. Dershanelerin kapatılmasına ilişkin yaşanan süreçte maddi açıdan zarar gören dershane sahipleri ile öğretmenlerinin yaşanan zararın tazmini için dava açacakları öğrenildi.

İptal kararı haklı ve doğal

Eski Kültür Bakanı Ertuğrul Günay, Anayasa Mahkemesi'nin dershaneleri kapatan yasayı iptal kararını Twitter üzerinden şöyle değerlendirdi: “Dershaneleri kapatan yasa, girişim özgürlüğüne açıkça aykırı olduğundan AYM'nin iptal kararı haklı ve doğaldır. Bu yeni dönemde dershanelerin kaliteyi, başarıyı ve dar imkanlı öğrenciye yardımı daha yüksekte tutması haksız tartışmaları azaltacaktır. Eğitimde asıl amaç, öğrencinin dershane desteğine ihtiyaç duymayacağı kalitenin ve başarı grafiğinin okulda sağlanması olmalıdır. Milli Eğitim Bakanlığı dershanelerle uğraşmak yerine okulların eğitim kalitesini yükseltmeyi ve dershane ihtiyacını sonlandırmayı amaçlamalıdır.”

‘Dershane kapatmakla kumarhane kapatmak aynı şey değilmiş'

Dershane yasasını iptal kararı Twitter'da dün gündem oldu. Gazeteci, yazar ve siyasetçilerin karara ilişkin değerlendirmeleri şöyle:

Aslı Aydıntaşbaş: Bence hukuken doğru karar. Dershaneler, çarpık bir eğitim sisteminin yan ürünü ama... Devletin “pat” diye bir kararla dershane, kurs ya da herhangi bir eğitim girişimini engelleme hakkı yok. Mesele paralel değil demokrasi. Halkı dershanelere mecbur bırakan bu fecaat eğitim sistemini savunmuyorum. Ama sistemi düzeltmeden dershaneyi kapatamazsın.  

Sezgin Tanrıkulu: AYM'ye başvurumuzun dersane yasasının iptaliyle sonuçlanması demokrasi adına iyi haber! Hukuk ihlallerine karşı CHP görevini yapıyor, yapacak.

Hakan Şükür: Hukuk ve normalleşme adına önemli bir adım. AYM'nin dershaneleri kapatmaması da sevindirici. Dershane konusunu toplumu bölme adına bir çatışma unsuru olarak kullananlar ne geçmiş oldu elinize? Dershanelerin kapatılma girişimiyle başlayıp sonuçlanan istifa sürecimde bir kez daha Anayasa'ya bağlılığımın haklılığını görmenin mutluluğu.

Yavuz Semerci: Neymiş, kumarhane kapatmak ile dershane kapatmak aynı şey değilmiş...  

Deniz Ülke Arıboğan: Eğitimle ilgili kararların güç eksenli gündelik siyasetin dışında ve özerk bir şekilde alındığı bir ülke hayal etmek çok mu zor?

Erdal Türkkan: Anayasa Mahkemesi'nin dershanelerin kapatılması yasasını iptali, bizzat devletin yaptığı önemli bir rekabet ihlalinin sonlandırılmasıdır.

Sedat Laçiner: AYM'nin kararı doğru, çünkü düzenleme müteşebbislik haklarını çiğniyordu ve yasağın nedeni hukuk değil, siyasi düşmanlıklardı.

Dershane Avukatlarından Mehmet Kasap: Bugüne kadar binlerce personel ve dershane mağdur oldu. Hepsi için tazminat davası açacağız. AYM'deki sunumlar sırasında üyeler çok dikkatli şekilde dinlediler. Açıkçası hakperest davrandıkları görülüyor. Teşekkürler. Bu yasakçı yasayı AYM'ye taşıyan CHP'ye teşekkürler. 145 sayfalık müthiş bir dilekçe hazırlamışlar.