Üretimde kullanılan asli faktöre göre  üretim aşamaları sıralanıyor. Tarımsal üretimde asli faktör topraktır. Sanayi üretiminde asli faktör, sermayedir. Emek, her ikisinde de gereklidir.

Toprağa bağlı üretim zor üretimdir. İklim şartlarından etkilenir. Örneğin fındık, soğuktan etkilenir. Sıcaktan etkilenir. Don olursa yanar, sam olursa yanar. 

Tarımsla üretim biyolojik şartlardan etkilenir.   Her tarımsal  ürünün kendine  özgü biyolojik düşmanı vardır. Mücadele  edilmez  ise verim düşer.  Örneğin fındık. Fındık kurdu, fındıklara zarar verir. Bu yıl  kokarca  adında yeni bir zararlı türedi. Sahil kesimine büyük zarar verdi.

Tarımsal üretimin kendine özgü ekonomik sorunu vardır. Tarımsal ürünü çok üretmek, daha çok gelir getirmiyor.  Çok üretildiği zaman, fiyatı düşüyor ve üreticinin eline daha az para geçiyor. Bu durum, talep elastikiyetinin düşük olmasından kaynaklanıyor.

Tarım Bakanlığı bu yıl rekolteyi 717 bin ton olarak belirledi.  Rakam yüksek. Rekolte yğksek olunca, destekleme alım fiyatı düşük kalıyor. Ancak, beklenmeyen bir durum ortaya çıktı. KOKARCA. Sahil kesimde,  rakım 250 ye kadar ulaşan bahçelerde büyük zarar var. 

Zarar iki yönlü. 

-Fındıkçının önemli bir saptaması vardır. Fındık çuvala girmedikçe, ne olacağı bilinemez. Çuvala giren fındık, rekolte tahmincilerine  hiç uymuyor. Fındık rekoltesi, beklenenden çok daha az  olacağına kesin gözüyle bakılıyor.

-Bu yıl, çuvala giren fındık da sonucu göstermiyor. Çünkü, çuvala giren fındığı kokarca zehirlemiş. Fındık sağlam görünüyor. Kırınca içinin çürük olduğu görülüyor. Zarar yüzde 20-40 arasında randımanı düşürüyor.

Sonuç. Bu yıl fındık  rekoltesi, beklenenden çok az gerçekleşecek. Talep elastikiyeti düşük olduğu için üretimdeki azalış, fındık fiyatına yükseliş olarak yansıyacaktır.

2014 yılında benzer durum yaşanmış idi. Don fındığa zarar vermişti. Kilo fiyatı, 10 dolara ulaşmıştı. Benzer durum bu yıl  da yaşanacaktır. 

Fındığın az olduğu yıllarda, fındığı bekleten kazanıyor.

Şinasi KARA