SARIKAMIŞ HAREKATINA KATILAN ORDU BİRLİKLERİ

28 Ağustos 1914 tarihi itibarıyla Diyarbakır'dan Batum'a uzanan çok geniş bir cepheye yayılmış olan 3. Ordu 161.762 er, 168 top, 92.094 muharip, 19.257 süvariden oluşuyordu. Fakat hudut birlikleri, depo birlikleri, ihtiyat birlikleri gibi unsurlar çıkarıldığında ordunun muharip mevcudu 66.000 kişiden ibaretti.

28 Ağustos 1914 tarihi itibarıyla Diyarbakır’dan Batum’a uzanan çok geniş bir cepheye yayılmış olan 3. Ordu 161.762 er, 168 top, 92.094 muharip, 19.257 süvariden oluşuyordu.  Fakat hudut birlikleri, depo birlikleri, ihtiyat birlikleri gibi unsurlar çıkarıldığında ordunun muharip mevcudu 66.000 kişiden ibaretti.    9. Kolordu birlikleri: Merkezi Erzurum’da bulunan 9. Kolordunun kumandanı Ahmet Fevzi Paşa, Kolordu birlikleri ise Erzincan’daydı. 9. Kolordunun kurmay başkanı: Yarbay Şerif Köprülü’ydü.  3. Ordu komutanı Hasan İzzet Paşa ile 9. Kolordu kumandanı Ahmet Fevzi Paşa Köprüköy muharebeleri sonunda yaşanan Azap çekilmesinden sonra bütün subayların önünde sert bir şekilde tartışmış bu tartışma sonucunda Hasan İzzet Paşanın isteği üzerine görevden alınarak yerine Sarıkamış harekatı öncesinde yerine 34. Fırka komutanlığına Giresun’lu İhsan Paşa getirilmiştir.  9. Kolordu denize yakın bulunmak ve ordu mıntıkasında tek şose yol olan Erzurum-Trabzon yolundan yararlanmak gibi avantajlara sahipti. Bölgedeki birlikler iyi dereceye kadar teçhiz edilmiş ve seferi kadrolarını hemen hemen ikmal etmişlerdi. 9. Kolordunun Fırka komutanları: 17. Piyade Fırka kumandanı Miralay Ali Rıza bey, Kurmay subayı: Yarbay Tahir ve Fırka merkezi Bayburt’tu. 49. Alay kumandanı Yarbay Abdülvahit 50. Alay Kumandanı Yarbay Tahir 51. Alay kumandanı Binbaşı Gani – Binbaşı Osman   28. Piyade Fırka kumandanı Miralay Edhem bey, Kurmay subayı Ömer Lütfi ve Fırka merkezi Erzurum’du. 82. Alay Kumandanı Binbaşı Arap Rıza- Binbaşı Sabri 83. Alay Kumandanı Binbaşı Rıza (Yergök) 84. Alay Kumandanı Binbaşı Abdullah 28. Topçu Alay Kumandanı Yarbay Şakir   29. Piyade Fırka kumandanı Miralay Arif (Bartın) merkezi Erzincan’dır. 85. Alay Kumandanı Binbaşı Sabit 86. Alay Kumandanı Binbaşı Mehmet Ali 87. Alay Kumandanı Binbaşı Lütfullah 17. Topcu Alay Kumandanı Binbaşı Hamdi   Her Alay 3 taburdan oluşturulmuş ortalama 1.000 mevcutluydu. 9 alay ve bir kısım topcularında katıldığını var sayarsak 9. Kolordunun Sarıkamış harekatına katılan mevcudunun 10.000 olarak kabul edelim. 10 Eylül 1914 tarihli 3.Ordu komutanı Hasan İzzet Paşa’nın 3 nolu Ordu emrinde 9. Kolorduya Erzurum ve çevresine intikal emri veriyordu. Bu Fırka Bayburt’tan hareket ettikten sonra Çoruh vadisini takip ederek Erzurum’a gelip İspir ve köylerine yerleşecekti. 17. Fırka birliklerini Erzurum’un batı tarafında İspir Koşmuşat ve İspirin 18 Km Güneyindeki Akpınar Zeyrek civarına sevk edecekti.  29. Fırkanın merkezi Erzincan’daydı. Aynı gün bu Fırkanın birlikleride Erzurum’a hareket emri aldı.  9. Kolordunun diğer fırkası 28. Fırkanın merkezi Erzurum’daydı. Yalnız bu Fırkanın 84. Alayı Hasankale’deydi.  11. Kolordu geldikten sonra Hasankale’deki 84.Piyade Alayı Erzurum’a celp olunacaktı.                                  10. KOLORDU BİRLİKLERİ 10. Kolordunun 30. 31. ve 32. Fırka birlikleri Çorum, Amasya, Samsun, Ordu-Ünye, Giresun, Trabzon, Tokat-Niksar, Sivas, Bayburt ve Erzincan hattına yayılmışlardı. Karadeniz coğrafyasının dört bir yanından askerlik şubelerince depo taburlarına sevk edilen erler 1 aylık kısa bir eğitimden geçirildikten sonra usta birliklerine sevk ediliyorlardı.                             30. Piyade Fırkası              Fırka Komutanı: Yarbay Ali Osman 88. Alay Kom.: Yarbay Bahaattin Sivas’ta 89. Alay Kom.: Binbaşı Reşit Tokat’ta 90. Alay Kom.: Yarbay İsmail Sivas’ta Topçu Alay Kom.: Alman Binbaşı Von Berg                           31. Piyade Fırkası: Tümen kumandanı: Miralay Hasan Vasfi bey  91. Alay Kom. : Binbaşı Cemal Tokat’ta 92. Alay Kom. : Amasya’da 93.Alay Kom.: Binbaşı Fethi- Fethi bey müfrezesi Merzifon’da Topçu Alay Kom.: Binbaşı İskender Bey                                                         32. Piyade Fırkası:     Fırka kumandanı: Miralay Abdülkerim bey 94. Alay Kom.: Binbaşı Vehbi Birlik: Giresun’da 95. Alay Kom.: Binbaşı Mahir Birlik: Ünye’de 96. Alay Kom.: Binbaşı Fethi Birlik: Samsun’da 10.Kolordunun 9 Alayı ve topcularıyla birlikte 10.000 mevcut daha ekleyelim. Ettimi 20.000. Demekki Sarıkamış harekatına katılan asker sayısı 20.000 dir.  Bu birlikler Sarıkamış harekatını gerçekleştiren birliklerdir. Sayılar niyemi artırılıyor. Osmanlı askeri sisteminde Tugay adı kullanılmayıp Fırka yazınca bazı uyanıklar bunu Tümen olarak hesap edip 50.000 olarak hesaplıyorlarda ondan.                                        11. KOLORDU 11.Kolordunun merkezi Harput’ta kumandanı Galip ( Pasiner) Paşa, kurmay subayı Galatalı Şevket Bey’di.  Bu Kolordunun 18. inci 33. üncü ve 34. Fırkaları Malatya, Harput, Bitlis, Van ve Muş havalisinden oluşturulmuştu.  Kolordunun durumu çok kötüydü. Elbise ve techizatı eksikti. İkmal erleri ve dağlık bölgelerde yaşayan bölge halkının bir bölümü seferberlik davetine katılmamıştı.  18. Piyade Fırka Kumandanı: Albay Mustafa Nimet  Fırka merkezi Pasinler ilçesiydi.  53. Alay Kumandanı Binbaşı Cahit 98. Alay Kumandanı Kaymakam Rıza Bey 102. Alay Kumandanı   33. Piyade Fırka Kumandanı: Yarbay Şevket Fırka merkezi Tutak 52. Alay Kumandanı Binbaşı Mehmet Ali 97.Alay Kumandanı Yarbay Bekir Sıtkı 99. Alay Kumandanı Binbaşı Rıfat – Binbaşı Halil 33. Topcu Alay Kumandanı Binbaşı Mecit   34. Piyade Fırka Kumandanı: Yarbay Bekir Bey, fırka merkezi Pasinler   34. Fırka kurmay Başkanı Yarbay Mürsel 54. Alay Kumandanı 100. Alay Kumandanı 101. Alay Kumandanı 2. Nizamiye Süvari Fırkası ile Süvari topçu taburu Karargahı Erzurum’da ise de Alayları Erzincan, Erzurum ve Eleşkirt Karakilisesi (Ağrı) havalisindeydi.  Ordu komutanlığından tebliğ edilen emirde 11. Kolordu birliklerinin 26 Eylül 1914 tarihi Pazartesi günü harekete geçerek Erzurum’a gelmesi isteniyordu. Yevmiye hasadı olarak 22 km mesafe kat edilecek 3 gün yürüyüşe müteakip bir gün istirahat verilecektir. Hareketten bir gün önce yürüyüş cetveli orduya bildirilecekti.   Bu Kolordu Sarıkamış harekatına hiç katılmamış, Köprüköy'de toplandıktan sonra Horasan- Kars sınırındaki Horum düzü mevkisinde Rus birliklerini yerinde tutmak için görevlendirilmiştir. Ama ne yazıkki onlar bunu başaramamış ve ilk 2 günde Sarıkamış'ı düşüremeyen Enver paşa kuvvetleri arkadan çevrilerek avcıyken av durumuna düşmüşlerdir. Varmı sorusu olan cevaplamaya hazırım.  Arkadaşlar yorum serbest  Allah rızası için sizlerden rica ediyorum. Herkes özellikle asker sayısı hakkında benim bilmediğim bir şey varsa özgürce fikrini açıklasınki bende bu konuyu kapatayım. Ayrıca Sarıkamış ve Enver paşa üzerinde oynanan oyunlar ve karanlıkta kalan noktalar meydana çıksın.