MEKSİKA GDO'LU MISIRI VE GLİFOSATI YASAKLIYOR

Amerika'dan ithal edilen genetiği değiştirilmiş (GDO) sarı mısır ile yemde dışa bağımlı hale gelen Meksika, 1 Ocak 2024'e kadar aşamalı olarak genetiği değiştirilmiş mısırı ve tarım zehiri glifosatı yasaklıyor.

Ali Ekber Yıldırım
 

GDO’lu mısır ve glifosatın yasaklanmasını öngören kararname Meksika Federal Resmi Gazetesi’nde 31 Aralık 2020 tarihinde yayınlandı. Kararnamede gıda güvenliği ve egemenliğine dikkat çekilerek yerli tohum ve üretimin desteklenmesi, biyoçeşitliliğin korunması ve özellikle yemde dışa bağımlılığın sona erdirilerek kendi kendine yeterliliğin sağlanması, halk sağlığı için GDO’lu mısır ve glifosata verilen izinlerin aşamalı olarak iptal edileceği ve bundan sonra da izin verilmeyeceği ifade edildi.

Kararnamede ayrıca bitki koruma ürünlerinde kullanılan glifosat etken maddesinin kullanım ve dağıtımının da 1 Ocak 2024 tarihine kadar sonlandırılacağı belirtiliyor.

Türkiye’nin Meksiko Ticaret Müşavirliği ve Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye’deki ihracatçı birliklerine gönderilen yazıda, kararname ile ilgili şu bilgiye yer verildi: “Meksika Federal Resmi Gazetesi’nde 31.12.2020 tarihinde yayınlanan Kararname ile gıda güvenliği ve egemenliğine katkıda bulunmak ve yerli mısır, mısır tarlaları, biyo-kültürel zenginlik, tarım toplulukları, gastronomik miras ve Meksikalıların sağlığını korumak amacıyla Meksika’da biyogüvenlik yetkililerinin genetiği değiştirilmiş mısır tohumlarının çevreye salınması izinlerini iptal edeceği ve yeni izin vermekten kaçınacağının bildirildiği ifade edilmektedir.,

Kararname ile gıda endüstrisi için genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) içeren mısır ithalatının ve glifosatın 01.01.2024 tarihine kadar aşamalı olarak kaldırılacağı; federal idarelerin glifosat veya onu aktif içerik olarak içeren tarım kimyasallarını satın almaktan, kullanmaktan, dağıtmaktan, tanıtmaktan ve ithal etmekten kaçınacağı; düşük toksisiteli agrokimyasallar ve organik ürünler gibi kültürel olarak uygun alternatiflerin kullanılacağı belirtildi.

Meksika’da, GDO içeren tohumlar kullanılarak tahılın ticari ölçekte ekilmesine izin verilmezken; diğer birçok endüstriyel kullanımın yanı sıra büyüyen hayvancılık sektörü için bu tür mısırın ithal edilebildiği, “Tortilla” ekmeği için kullanılan beyaz mısırda ülke büyük ölçüde kendi kendine yeterli olmakla beraber, çiftlik hayvanlarının beslenmesinde Amerika Birleşik Devletleri’nden GDO’lu mısır içeren yem ithalatına bağımlılığın yüksek olduğu vurgulanıyor.

Amerika Birleşik Devletleri tarafından üretilen GDO’lu sarı mısırın neredeyse tamamı Meksika’ya ihraç ediliyor. GDO’lu sarı mısır ithalatı Meksika’nın toplam tüketiminin yüzde 40’ı (yıllık 16 milyon ton) civarında. Amerika’ya alternatif pazar olarak görülen Arjantin ve Brezilya’da büyük oranda GDO’lu mısır üretiliyor.

Meksika Ekonomi Bakanlığı ile Meksika Tarım ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı’nın kamu ve özel sektör girişimi ile yürüttüğü, gıdada kendi kendine yeterliliği amaçlayan “Maíz para México” (Meksika için Mısır) programı kapsamında, üretken potansiyele sahip eyaletlerde mısır üretiminin teşvik edileceği ve hayvancılık sektörünün yerli üretim ile arzı desteklenerek ithalatın azaltılacağı, kısa çevrimli ve daha az su talep eden mahsullere, yem tahıllarına ve yağlı tohumlara doğru verimli bir dönüşüm sağlanması hedefleniyor.

Federal Resmi Gazete’de yayınlanan kararname, organik üretim yapan çiftçiler tarafından desteklenirken Ulusal Tarım Konseyi (CNA) ve GDO savunucularının tepkisine neden oldu.

Ulusal Tarım Konseyi ve GDO savunucuları, GDO’lu mısır ekiminin yasaklanmasının çiftçilerin seçeneklerini sınırlayacağını, rakip ülkelere kıyasla üreticileri dezavantajlı konuma getireceğini, ithalatın yasaklanmasının gıda zinciri için bir tehdit oluşturacağını ve glifosat yasağının tarımsal üretimin yüzde 30 düşmesine neden olabileceğini iddia ediyor.

Meksika GDO’lu mısıra yasak getirirken Türkiye’de 23 Ocak 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Biyogüvenlik Kararı ile GDO’lu 2 soya ve 1 mısır çeşidinin ithalatına 10 yıl süreyle izin verildi. Türkiye’de halen 9 soya 27 mısır olmak üzere 36 GDO’lu genin ithalatına izin veriliyor. Türkiye’de GDO’lu tohumla üretim yapmak ise yasak.

Dünyada çok tartışılan, bazı ülkelerde kullanımı yasak olan glifosat ile ilgili olarak Avukat Senih Özay’ın açtığı dava sonucunda Ankara 18. İdare Mahkemesi, Alman Kimya Şirketi Bayer’in bünyesine katılan Monsanto’nun ürettiği tarım ilaçlarının etken maddesi glifosatın çevre ve insan sağlığına zararlı olduğuna karar verdi. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verdiği söz konusu etken maddenin ruhsatı iptal edilmiş oldu. Başka bir deyimle Türkiye’de kullanımı yasaklandı. Ancak bu ürün piyasadan toplatılmadı.

Mahkeme kararından sonra Cumhuriyet Halk Partisi Ankara Milletvekili Levent Gök, konuyu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde gündeme getirerek Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yanıtlaması için soru önergesi verdi.

Levent Gök yazılı soru önergesinde şu bilgilere yer verdi: “İnsan sağlığına, biyolojik çeşitliliğe ve çevreye verdiği zararlar sebebiyle çok sayıda ülkede yasaklanan, etken maddesi glifosat olan tarım ilaçlarına Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından verilen izin ruhsatı 14.10.2020 tarihinde, 18. Ankara İdare Mahkemesi’nin verdiği kararla iptal edilmiştir. Mahkeme kararı ile sözü geçen etken madde ve bu maddeyi içeren ilaçlar ülkemizde yasaklı hale gelmiştir. Tarım arazilerimizdeki glifosat kullanımına ilişkin resmi bilgilere ulaşılamamakta, 2001 yılında Türkiye’de 305 ton kullanılan glifosat maddesinin kullanımının 17 yıl içerisinde 27 kat artarak 2018 yılında 8000 tona yükseldiği tahmin edilmekte, yurttaşlarımızın sofralarına sızan zehir miktarı her geçen gün artmaktadır. Mahkeme kararına istinaden yapılan uygulamalar ve milli servetimiz olan tarımsal ürünlerin hangi tarihte bu zehirden arındırılacağı kamuoyu tarafından merak edilmektedir.”

CHP Ankara Milletvekili Levent Gök, mahkeme kararı ile ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye şu soruları sordu:

1. Glifosat maddesine verilen izin ruhsatının Mahkeme kararıyla iptalinden sonra Türkiye genelinde piyasadan toplatılarak imha edilen glifosat içerikli tarım ilaçlarının miktarını açıklar mısınız?

2. Glifosat maddesine verilen izin ruhsatının Mahkeme kararıyla iptal edilmesi sonrası halen piyasada bulunan glifosat içerikli tarım ilaçlarının miktarını açıklar mısınız?

3. Konuya ilişkin yurttaşlarımızın bireysel başvuruları ve TBMM Başkanlığına verilen yazılı soru önergelerine cevaben ülkemizdeki glifosat kullanım istatistiklerine Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) internet sitesinden ulaşılabileceği Bakanlığınız tarafından ifade edilmiştir. TÜİK internet sitesinde bulunan tarım ilacı kullanım değerleri içerisinde glifosat maddesine ilişkin herhangi bir veri bulunmamaktadır. Ülkemizdeki glifosat kullanım verilerinin açıklanacağı tarihi ve platformu açıklar mısınız?”

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, soru önergesine verdiği yanıtta şu bilgilere yer verdi: “Önergede bahsi geçen konuya ilişkin mahkeme süreci devam etmekte olup, mahkeme kararma istinaden Bakanlığımızca risk değerlendirmesi yapılmak üzere bir komisyon oluşturulmuştur. Bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca söz konusu karar bu ürünlerin toplatılması veya yasaklanmasından ziyade bilimsel çalışmalarla risk analizine göre işlem tesis edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Ülkemizde kullanılan Glyphosate aktif maddesini içeren bitki koruma ürünleri de dahil olmak üzere bitki koruma ürünleri ile ilgili verilere, aktif madde, grup ve il bazında TUİK’ten ulaşılabilmektedir.”