Fındığın fiyatını ülke menfaati belirlemeli
Türkiye'nin dünya piyasalarını yönlendirebilir güç ve konumda olması gerekirken sadece seyirci durumunda kalması bize neyi anlatıyor? Türkiye'nin bir fındık politikası olmadığını ve piyasanın kendi haline terk edilmişliğini… Şaşıran var mı?
Türkiye’nin en stratejik tarım ürünü nedir diye sorarsanız, cevabım tereddütsüz “fındık” olacaktır. Fındık neden çok önemli? Şöyle anlatayım;
Türkiye’de yaklaşık 700 bin hektar arazide aile işletmeciliği biçiminde 400.000 kadar çiftçi fındık üretimiyle uğraşıyor. Son beş yıllık (2010-2014) ortalamalara baktığımızda, 778 bin tonluk dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 68’ini (530 bin ton), 675 bin ton kabuklu fındık karşılığı dünya ihracatının yüzde 76’sını Türkiye gerçekleştiriyor. Türkiye fındık üretiminin yaklaşık yüzde 85’ini ihraç ediyor.
İkinci sıradaki İtalya’nın üretimi ancak 100 bin ton…
Türkiye, 2015 yılında 240 bin ton fındık ihracatı karşılığında, 2 milyar 850 milyon dolar ihracat geliri elde etti.
Suçlu Nutella mı?
Fındık cephesinde bugünlerde işler hiç de istenildiği gibi gitmiyor. Fındık fiyatı geçen sezon 22 liraya kadar yükseldi. Sezonu da 22 liradan kapattı. Şu anda fındığın fiyatı 10 lira seviyelerinde… Fiyatı yarıya düştü. Ciddi oranda kayıp mevzubahis… Haliyle suçlu aranıyor.
Hükümet 2009’dan itibaren fındık piyasasında bir model değişikliğine giderek müdahale alımından vazgeçti. Üreticiye doğrudan destekler verilerek fındığın fiyatının serbest piyasada belirlenmesi kararlaştırıldı.
Türkiye piyasasını kontrol eden firmaların en büyüğü İtalyan! Nutella’yı üreten Türkiye’nin fındık devi Oltan Gıda’yı Temmuz 2014’te satın alan İtalyan çikolata devi Ferrero… Büyük bir kesime göre suçlu O…
Hemen söyleyeyim, bu yönetilemeyen piyasanın cadı avıdır. Ferrero’nun suçu falan yok! Bir firma tabii ki elindeki olanakları kullanıp kârını maksimize etmek isteyecektir.
Fındık dalda sararmış, çiftçinin yüzü kararmış
Eğer devlet ona bu olanağı sağlamışsa, Rekabet Kurumu uyumuşsa, kurullar çalışmıyor, yönetenler işi bilmiyorsa olacağı budur… Dünya tekelini elinde tutuyorken, ülkenin en büyük gelir kaynaklarından biri olan fındığın fiyatı ülke menfaati açısından piyasaya bırakılamaz. Hata burada yapılmıştır.
Milyonlarca aile tipi küçük, dağınık ve zayıf yapıdaki üretici ile bir kaç tane güçlü sermaye sahibi karşı karşıya kaldığında serbest piyasa koşulları işlemez!
Türkiye’nin dünya piyasalarını yönlendirebilir güç ve konumda olması gerekirken sadece seyirci durumunda kalması bize neyi anlatıyor? Türkiye’nin bir fındık politikası olmadığını ve piyasanın kendi haline terk edilmişliğini…
Şaşıran var mı?